مقدّمه، تصحیح و تعلیق فارغ نامه

چکیده «حسین بن حسن رودسری گیلانی» با تخلّص شاعری «فارغ» در رودسر، ازتوابع استان گیلان زاده شد. ازسال تولّد، مدّت عمر، خانواده و بستگان وشرایط زندگی او هیچ اطّلاعی، جز آنچه از شعر وی به دست می آید، در دست نیست. فارغ گیلانی، به دلایلی نامشخّص، سال هایی نامعلوم از عمر خود را در شهرهای مختلف ایران و حتّی عراق آواره بوده است؛ بنابر گزارش خود او، هنگام بازگشت به ایران به رودباررفته در خانه ی دوستی اقامت می کند و به درخواست و پیشنهاد او، داستان هایی از زندگانی دلاوری ها و معجزات حضرت علی (ع) را به رشته ی نظم می کشد و کتاب خود را- بازهم آن گونه که خود گفته- درسال 1000ق. و هنگام فتح گیلان، به شاه عبّاس بزرگ تقدیم می کند. اثر فارغ، که در قالب مثنوی و به بحرخفیف سروده شده، همچون دیگرحماسه های دینی دوره ی صفوی، آمیخته ای از واقعیّت و افسانه است که البتّه گاه، جنبه ی داستانی و خیال پردازی های شاعرانه، بر واقعیّت برتری دارد. فارغ در مثنوی خود، صنایع و آرایه های لفظی و معنوی را با مهارت به کارگرفته است. بنابر ضرورت حماسی بودن این اثر، آرایه هایی چون: اغراق، تشبیه، استعاره وکنایه و بنابر تاریخی بودنش، آرایه ی تلمیح بیشتر به چشم می خورد. این پایان نامه، به تصحیح و تعلیق بیش از پنج هزار بیت به جا مانده از مثنوی فارغ گیلانی -که با نام های فارغ نامه، ولایت نامه، جنگ نامه، کتاب ملّا فارغ و دیوان فارغ گیلانی شناخته شده- از روی پنج نسخه پرداخته و در سه فصل تنظیم شده است: فصل نخست در باب زندگی شاعر و بررسی سبک شعری او در سطوح مختلف زبانی(شامل: آوایی، واژگانی، دستوری)، ادبی و فکری و نیز معرّفی نسخه های خطّی مورد استفاده در این پایان نامه و ویژگی های آنها و معرّفی شیوه ی تصحیح؛ فصل دوم، متن تصحیح شده است، شامل: شرح جنگ ها، دلاوری ها و معجزات امیرمومنان و… و فصل سوم، تعلیقات و توضیحات. واژه های کلیدی: فارغ گیلانی، فارغ نامه، حماسه ی دینی، نسخه ی خطّی، تصحیح، تعلیق حضرت علی(ع).